Cuộc sống của người bị suy thận nên ăn gì luôn là một thách thức lớn, đặc biệt khi chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh. Hãy tưởng tượng một người vừa được chẩn đoán suy thận, đứng trước vô vàn lời khuyên trái chiều về thực phẩm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin cần thiết để người bị suy thận nên ăn gì, giúp họ tự tin hơn trong việc lựa chọn thực phẩm phù hợp.
Hiểu về bệnh suy thận và vai trò của dinh dưỡng
- Suy thận là tình trạng thận mất dần khả năng lọc chất độc và chất thải ra khỏi máu. Khi thận không hoạt động hiệu quả, các khoáng chất như natri, kali và photpho có thể tích tụ trong cơ thể, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Dinh dưỡng là phần quan trọng trong hành trình chữa bệnh thận
- Hai nguyên nhân hàng đầu gây suy thận là tiểu đường và cao huyết áp. Theo số liệu gần đây, gần 40% trường hợp suy thận mới được chẩn đoán có liên quan đến tiểu đường, trong khi 30% liên quan đến tăng huyết áp. Điều này cho thấy việc kiểm soát những bệnh lý nền tảng là vô cùng quan trọng.
- Các triệu chứng suy thận thường âm thầm phát triển, bao gồm mệt mỏi kéo dài, phù nề ở mắt cá chân và bàn chân, buồn nôn, khó thở và giảm lượng nước tiểu. Nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn tiến triển, khi thận đã bị tổn thương đáng kể.
Người bị suy thận nên ăn gì để hỗ trợ chức năng thận
Các loại rau củ có hàm lượng kali và photpho thấp là lựa chọn ưu tiên cho người bệnh thận
Rau củ quả thích hợp cho người suy thận
Người bị suy thận nên ăn gì ưu tiên các loại rau củ có hàm lượng kali và photpho thấp. Bắp cải, súp lơ trắng và súp lơ xanh là những lựa chọn tuyệt vời. Chúng không chỉ ít kali mà còn giàu chất xơ và vitamin C.
- Ớt chuông đỏ chứa ít kali hơn so với ớt xanh và có thể được thêm vào nhiều món ăn để tăng màu sắc và hương vị. Ngoài ra, hành tây và tỏi không chỉ tạo hương vị thơm ngon mà còn có đặc tính chống viêm, rất có lợi cho người bệnh suy thận.
Một mẹo nhỏ khi chế biến rau củ cho người suy thận: hãy ngâm rau trong nước ấm khoảng 1-2 giờ trước khi nấu. Quá trình này giúp loại bỏ một phần kali, giúp người bệnh có thể thưởng thức nhiều loại rau hơn mà không lo lượng kali tăng cao.
Trái cây an toàn cho người bệnh thận
- Táo là lựa chọn hàng đầu cho người bị suy thận nên ăn gì vì chúng chứa ít kali và giàu chất xơ hòa tan, giúp kiểm soát cholesterol. Một quả táo cỡ trung bình chỉ chứa khoảng 150mg kali, thấp hơn nhiều so với một quả chuối (khoảng 420mg).
- Việt quất và dâu tây không chỉ ít kali mà còn chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương. Chúng có thể được thêm vào salad, yogurt ít đường hoặc ăn trực tiếp như một món tráng miệng lành mạnh.
- Dứa và nho đỏ cũng là những lựa chọn tốt. Nho đỏ chứa resveratrol, một chất có khả năng bảo vệ tim mạch – điều đặc biệt quan trọng đối với người bị suy thận, những người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch.
Nguồn protein phù hợp cho người suy thận
Protein là dưỡng chất cần kiểm soát cẩn thận ở người bị suy thận nên ăn gì. Quá nhiều protein có thể tăng gánh nặng cho thận, trong khi quá ít có thể dẫn đến suy dinh dưỡng.
- Ức gà bỏ da là nguồn protein chất lượng cao, ít chất béo và dễ tiêu hóa. Cách chế biến: Hãy thử ức gà nướng với thảo mộc thay vì muối để tạo hương vị thơm ngon mà không tăng lượng natri.
- Lòng trắng trứng cung cấp protein chất lượng cao mà không chứa nhiều photpho như lòng đỏ. Một bữa sáng lý tưởng có thể là bánh mì nguyên cám nướng với lòng trắng trứng và một ít rau spinach.
- Cá chẽm, cá hồi và cá tuyết không chỉ giàu protein mà còn chứa axit béo omega-3 có lợi cho tim mạch. Hãy chọn cách chế biến đơn giản như hấp hoặc nướng thay vì chiên để giảm lượng muối và chất béo.
Thực phẩm bổ sung khác có lợi
- Dầu ô liu nguyên chất là nguồn cung cấp chất béo lành mạnh, giúp giảm viêm và bảo vệ tim mạch. Thay thế dầu ăn thông thường bằng dầu ô liu là một cách đơn giản để cải thiện chế độ ăn.
- Kiều mạch (buckwheat) là loại ngũ cốc ít kali và photpho hơn so với gạo lứt hoặc yến mạch. Nó có thể được dùng làm bột để làm bánh hoặc nấu như một món ăn thay thế gạo.
- Hạt macadamia chứa ít photpho hơn so với các loại hạt khác, đồng thời giàu chất béo không bão hòa đơn, tốt cho tim mạch. Một nắm nhỏ hạt macadamia có thể là món ăn nhẹ lý tưởng.
Những thực phẩm người bị suy thận cần kiêng
Nguời suy thận cần hạn chế nghiêm ngặt lượng natri tiêu thụ
Thực phẩm giàu natri
Người bị suy thận nên ăn gì cần hạn chế nghiêm ngặt lượng natri tiêu thụ, vì natri dư thừa có thể gây tăng huyết áp và phù nề – hai tình trạng đặc biệt nguy hiểm cho người bệnh thận.
- Đồ ăn chế biến sẵn như bánh mì đóng gói, thịt nguội, xúc xích thường chứa lượng muối cao để kéo dài thời gian bảo quản. Một lát thịt nguội có thể chứa tới 300mg natri, chiếm 15% lượng natri tối đa được khuyến nghị hàng ngày cho người suy thận.
- Nước tương, nước mắm và các loại gia vị nêm sẵn như bột canh, bột ngọt là “kẻ thù” của người suy thận. Chỉ một muỗng canh nước tương có thể chứa tới 900mg natri! Thay vào đó, hãy dùng các loại thảo mộc tươi và khô như húng quế, thì là, và rosemary để tạo hương vị.
Khi đi mua sắm, hãy luôn đọc kỹ nhãn dinh dưỡng và chọn các sản phẩm có ghi “không muối” hoặc “ít natri”. Một mẹo nhỏ: Rửa rau củ đóng hộp dưới vòi nước trước khi sử dụng có thể giảm tới 40% lượng natri.
Thực phẩm giàu kali
Khi thận không hoạt động tốt, kali dư thừa tích tụ trong máu có thể gây ra rối loạn nhịp tim nguy hiểm. Dưới đây là những thực phẩm giàu kali người bị suy thận nên ăn gì nên tránh:
- Chuối, cam, bơ là những trái cây chứa nhiều kali nhất. Một quả chuối cỡ trung bình chứa khoảng 420mg kali, trong khi một quả bơ có thể chứa tới 975mg!
- Khoai tây, cà chua và rau bina cũng là những thực phẩm giàu kali. Thay vì khoai tây, hãy thử dùng củ đậu (jicama) hoặc su hào – những loại củ có hàm lượng kali thấp hơn nhiều.
- Các loại đậu như đậu đen, đậu lăng, đậu nành không chỉ giàu kali mà còn chứa nhiều photpho. Nếu bạn thích vị của đậu, hãy thử đậu Hà Lan – loại đậu có lượng kali thấp hơn.
Thực phẩm giàu photpho
Khi thận suy yếu, photpho tích tụ trong máu có thể gây loãng xương và vôi hóa mạch máu. Dưới đây là những thực phẩm giàu photpho nên kiêng:
- Thịt đỏ, nội tạng động vật và lòng đỏ trứng chứa lượng photpho cao. Nếu bạn thích ăn thịt, hãy chọn thịt gà, thịt thỏ hoặc thịt bò nạc với khẩu phần nhỏ, không quá 85g mỗi bữa.
- Sữa và các sản phẩm từ sữa như phô mai, sữa chua chứa nhiều photpho. Một ly sữa 240ml chứa khoảng 250mg photpho! Thay vào đó, hãy thử các loại sữa thực vật như sữa gạo hoặc sữa hạnh nhân không bổ sung photpho.
- Các loại hạt, đặc biệt là hạt hướng dương và hạt bí ngô, cũng như ngũ cốc nguyên hạt, đều chứa nhiều photpho. Thay vì bánh mì nguyên cám, hãy chọn bánh mì trắng ít photpho hơn.
- Đồ uống có gas không chỉ chứa photpho mà còn có thể chứa nhiều đường, gây thêm gánh nặng cho thận. Nước lọc với một lát chanh là lựa chọn giải khát tốt nhất cho người suy thận.
Kết luận
Chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc quản lý bệnh suy thận. Người bị suy thận nên ăn gì? Câu trả lời là các thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng ít kali, photpho và natri như bắp cải, táo, ức gà bỏ da và dầu ô liu. Đồng thời, cần tránh xa các thực phẩm giàu kali, photpho và natri như chuối, thịt đỏ, sữa và thực phẩm chế biến sẵn.
Hãy nhớ rằng, mỗi người có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn bệnh, vì vậy luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi lớn nào trong chế độ ăn của bạn.
