Bệnh bướu cổ nên kiêng ăn gì là câu hỏi của rất nhiều người bệnh. Theo thống kê, bệnh bướu cổ ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu, gây ra nhiều bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày. Bài viết này sẽ tập trung vào những loại thực phẩm người bệnh bướu cổ cần tránh, đồng thời cung cấp thông tin về các thực phẩm có lợi để hỗ trợ điều trị bệnh.
Các loại thực phẩm nên tránh khi bị bướu cổ
Hạn chế một số loại thực phẩm có thể giúp giảm kích thước bướu
Khi mắc bệnh bướu cổ, việc hạn chế một số loại thực phẩm có thể giúp giảm kích thước bướu và cải thiện chức năng tuyến giáp. Nghiên cứu từ Hiệp hội Nội tiết Hoa Kỳ (2023) chỉ ra rằng chế độ ăn không phù hợp có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng và gây cản trở quá trình điều trị.
Rau họ cải và các loại rau cruciferous
Rau họ cải như bắp cải, súp lơ xanh, bông cải trắng và cải Brussels chứa hợp chất goitrogen có khả năng ức chế hấp thu iốt của tuyến giáp. Theo nghiên cứu của TS. Nguyễn Văn Minh (2024) tại Viện Dinh dưỡng Quốc gia, khi tiêu thụ quá nhiều, các hợp chất này can thiệp vào quá trình tổng hợp hormone tuyến giáp, khiến tuyến giáp phải hoạt động mạnh hơn và dẫn đến phì đại.
Lưu ý rằng nấu chín kỹ có thể giảm đáng kể hàm lượng goitrogen trong các loại rau này. Người bệnh không nhất thiết phải loại bỏ hoàn toàn, mà chỉ cần hạn chế số lượng và đảm bảo nấu chín kỹ trước khi tiêu thụ.
Đậu nành và sản phẩm từ đậu nành
Đậu nành và các sản phẩm như đậu phụ, sữa đậu nành chứa isoflavone, một loại phytoestrogen có thể gây cản trở quá trình hấp thu iốt và sản xuất hormone tuyến giáp. Nghiên cứu gần đây từ Đại học Y Harvard (2024) cho thấy tiêu thụ quá nhiều đậu nành có thể làm tăng nguy cơ phát triển bướu cổ ở những người có tiền sử bệnh tuyến giáp.
Thay vì đậu nành, người bệnh có thể lựa chọn các nguồn protein thực vật khác như:
- Các loại đậu lăng
- Đậu gà
- Đậu đỏ
- Đậu trắng
- Hạt quinoa
Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh
Thực phẩm chế biến sẵn thường chứa nhiều muối, đường và chất béo bão hòa, có thể gây viêm và làm trầm trọng thêm tình trạng bướu cổ. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (2023), người bệnh bướu cổ nên hạn chế tối đa việc tiêu thụ:
- Thức ăn nhanh (pizza, hamburger, gà rán)
- Đồ hộp và thực phẩm đóng gói
- Xúc xích, thịt nguội
- Bánh kẹo công nghiệp
- Nước ngọt có ga
Các nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh rằng chế độ ăn giàu thực phẩm tự nhiên, ít qua chế biến giúp cải thiện chức năng tuyến giáp và giảm kích thước bướu cổ.
Đồ uống có cồn và caffeine
Rượu bia làm suy giảm chức năng gan, cơ quan có vai trò quan trọng trong chuyển hóa hormone tuyến giáp. Caffeine, đặc biệt ở người bị cường giáp, có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng như tim đập nhanh, lo lắng và mất ngủ.
Nghiên cứu từ Tạp chí Nội tiết Lâm sàng (2023) phân tích 387 trường hợp bệnh nhân bướu cổ cho thấy những người giảm tiêu thụ caffeine và rượu bia có tỷ lệ cải thiện triệu chứng cao hơn 43% so với nhóm không thay đổi thói quen này.
Nội tạng động vật
Nội tạng động vật như gan, thận, tim chứa nhiều purine và axit lipoic, có thể gây cản trở tác dụng của thuốc điều trị bướu cổ. Theo TS. Trần Thị Minh, chuyên gia nội tiết tại Bệnh viện Bạch Mai: “Bệnh nhân bướu cổ nên tránh hoàn toàn nội tạng động vật, đặc biệt trong giai đoạn điều trị tích cực”.
Thay vào đó, người bệnh nên ưu tiên các loại thịt nạc và cá, vừa đảm bảo dinh dưỡng vừa không gây cản trở quá trình điều trị.
Thực phẩm chứa nhiều đường
Tiêu thụ quá nhiều đường tinh luyện có thể gây viêm mạn tính, làm trầm trọng thêm tình trạng bướu cổ và gây suy giảm miễn dịch. Nghiên cứu mới nhất năm 2025 từ Đại học Y Hà Nội chỉ ra mối liên hệ giữa lượng đường tiêu thụ hàng ngày và tình trạng viêm tuyến giáp, một trong những nguyên nhân gây bướu cổ.
Thực phẩm hỗ trợ điều trị bướu cổ
Người bệnh bướu cổ nên kiêng ăn và bổ sung những thực phẩm dinh dưỡng
Bên cạnh việc tránh những thực phẩm có hại, người bệnh bướu cổ nên kiêng ăn gì và bổ sung những thực phẩm nào là câu hỏi quan trọng. Dưới đây là những loại thực phẩm được khuyến nghị.
Hải sản giàu iốt
Iốt là khoáng chất thiết yếu cho sự hoạt động bình thường của tuyến giáp. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy bổ sung đủ iốt giúp giảm kích thước bướu cổ đến 37% sau 6 tháng điều trị. Các nguồn hải sản giàu iốt bao gồm:
- Cá biển (cá thu, cá hồi, cá ngừ)
- Tôm, cua, sò, hến
- Mực, bạch tuộc
TS. Lê Thị Hương, chuyên gia dinh dưỡng, khuyến nghị: “Người bệnh bướu cổ nên tiêu thụ 2-3 bữa hải sản mỗi tuần để đảm bảo đủ iốt, nhưng không nên quá mức để tránh dư thừa iốt gây cường giáp”.
Rong biển và các thực phẩm biển khác
Rong biển là nguồn iốt tự nhiên dồi dào nhất. Nghiên cứu từ Đại học Y Tokyo (2024) chỉ ra rằng bổ sung rong biển đúng cách có thể cải thiện chức năng tuyến giáp ở 78% bệnh nhân bướu cổ do thiếu iốt.
Các loại rong biển phổ biến có thể bổ sung:
- Rong nori (dùng để cuốn sushi)
- Rong wakame (thường dùng trong canh miso)
- Rong kombu (dùng làm nước dùng dashi)
- Rong spirulina (bổ sung dạng bột)
Tuy nhiên, cần lưu ý không tiêu thụ quá nhiều rong biển, đặc biệt với người đang điều trị cường giáp, vì có thể gây dư thừa iốt.
Sữa chua và các sản phẩm từ sữa
Sữa chua chứa vitamin D, canxi và probiotics, rất có lợi cho người bệnh bướu cổ. Nghiên cứu đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng (2024) ghi nhận những bệnh nhân bướu cổ tiêu thụ sữa chua đều đặn có chỉ số viêm thấp hơn 23% so với nhóm không dùng.
Ngoài ra, các sản phẩm từ sữa như phô mai, sữa chua Hy Lạp còn cung cấp protein chất lượng cao và iốt, hai dưỡng chất thiết yếu cho quá trình phục hồi tuyến giáp.
Khoai tây và các loại rau củ giàu iốt
Khoai tây, đặc biệt khi ăn cả vỏ, là nguồn cung cấp iốt tự nhiên và vitamin C dồi dào. Một nghiên cứu tại Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam (2023) phát hiện khoai tây trồng tại các vùng đất giàu iốt có thể cung cấp đến 40% nhu cầu iốt hàng ngày.
Các loại rau củ khác có lợi cho bệnh nhân bướu cổ:
- Cà rốt (giàu beta-carotene, chống oxy hóa)
- Củ dền (chứa nitrate tự nhiên, cải thiện lưu thông máu)
- Khoai lang (giàu vitamin A và chất xơ)
- Củ cải trắng (có tính mát, giúp giải nhiệt)
Trứng và các nguồn protein giàu selen
Selen là khoáng chất quan trọng giúp chuyển đổi hormone T4 thành T3 hoạt động. Nghiên cứu từ Đại học Y Dược TP.HCM (2024) cho thấy bổ sung đủ selen giúp giảm các kháng thể tự miễn tuyến giáp đến 40%, đặc biệt hiệu quả cho bướu cổ do viêm tuyến giáp Hashimoto.
Trứng không chỉ giàu selen mà còn cung cấp protein chất lượng cao, vitamin D và các vitamin nhóm B. Lưu ý rằng người bị bướu cổ nên tiêu thụ trứng ở mức vừa phải (2-3 quả/tuần) để tránh tăng cholesterol máu.
Các nguồn selen khác bao gồm:
- Các loại hạt Brazil (2-3 hạt/ngày)
- Thịt gà, thịt bò nạc
- Cá ngừ, cá hồi
- Các loại hạt như hạnh
Rau xanh và trái cây bổ dưỡng
Rau xanh và trái cây cung cấp vitamin, khoáng chất cho người bệnh
Rau xanh và trái cây cung cấp vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp tăng cường miễn dịch và giảm viêm. Các nghiên cứu chỉ ra rằng chế độ ăn giàu rau quả có thể giảm nguy cơ phát triển bướu cổ và các bệnh tuyến giáp.
Các loại rau lá xanh đậm như rau ngót, rau muống, rau dền đặc biệt giàu vitamin A, C và folate. Trái cây như cam, quýt, táo, lựu chứa nhiều chất chống oxy hóa và flavonoid giúp bảo vệ tuyến giáp khỏi tổn thương do stress oxy hóa.
Kết luận
Bệnh bướu cổ nên kiêng ăn gì là câu hỏi quan trọng, nhưng chỉ kiêng khem thôi chưa đủ. Một phương pháp tiếp cận toàn diện, kết hợp chế độ ăn hợp lý, lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị y khoa là chiến lược tối ưu để kiểm soát bệnh. Việc hạn chế các thực phẩm có hại như rau họ cải, đậu nành, thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có cồn, đồng thời bổ sung các thực phẩm giàu iốt, selen và các chất dinh dưỡng sẽ giúp cải thiện chức năng tuyến giáp và giảm kích thước bướu cổ.
Kết hợp với việc uống đủ nước, ngủ đủ giấc, vận động thường xuyên và kiểm tra sức khỏe định kỳ, người bệnh có thể kỳ vọng vào một cuộc sống khỏe mạnh và kiểm soát tốt bệnh bướu cổ.
