Viêm tụy cấp là một thách thức lớn, và việc tìm hiểu bệnh viêm tụy cấp nên ăn gì là vô cùng quan trọng. Chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát các triệu chứng và hỗ trợ phục hồi, nhưng thông tin sai lệch có thể gây hại. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn thực tế về bệnh viêm tụy cấp nên ăn gì, giúp người bệnh đưa ra quyết định sáng suốt.
Viêm tụy cấp ảnh hưởng thế nào tới tiêu hóa
- Viêm tụy cấp là tình trạng viêm đột ngột của tuyến tụy – cơ quan quan trọng nằm phía sau dạ dày, đảm nhiệm hai chức năng chính: sản xuất enzyme tiêu hóa và điều tiết insulin. Khi viêm tụy xảy ra, các enzyme tiêu hóa bị kích hoạt sớm ngay trong tuyến tụy thay vì tại ruột non, dẫn đến tự phân hủy mô tụy và gây viêm.
Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hồi phục vì tuyến tụy
- Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tụy cấp bao gồm sỏi mật và lạm dụng rượu bia. Các triệu chứng điển hình gồm đau bụng dữ dội lan tỏa ra sau lưng, buồn nôn, nôn mửa, và trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến biến chứng như nhiễm trùng, suy đa cơ quan và thậm chí tử vong.
- Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hồi phục vì tuyến tụy bị viêm cần được “nghỉ ngơi”. Tiêu thụ thực phẩm không phù hợp có thể kích thích tuyến tụy sản xuất thêm enzyme, làm trầm trọng thêm tình trạng viêm và kéo dài thời gian hồi phục.
Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh viêm tụy cấp
Chế độ ăn là phần thiết yếu trong điều trị viêm tụy cấp
Việc điều chỉnh chế độ ăn là phần thiết yếu trong điều trị viêm tụy cấp, với các nguyên tắc chính sau:
- Giai đoạn cấp tính: Trong 24-48 giờ đầu tiên, bệnh nhân thường được khuyên nhịn ăn hoàn toàn để giảm kích thích tuyến tụy. Chỉ uống nước và dung dịch điện giải để duy trì sự cân bằng.
- Tiến trình ăn uống: Sau giai đoạn cấp, việc ăn uống được tái lập theo trình tự:
- Bắt đầu với chất lỏng trong suốt (nước, trà nhạt, nước dùng không mỡ)
- Chuyển sang chất lỏng đặc hơn (cháo loãng, súp không béo)
- Cuối cùng là thức ăn đặc dễ tiêu (cơm trắng, thịt nạc)
- Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì 3 bữa lớn, nên ăn 5-6 bữa nhỏ để giảm gánh nặng tiêu hóa cho tuyến tụy trong mỗi lần ăn.
- Hydrat hóa đầy đủ: Uống ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày (trừ khi có chỉ định hạn chế dịch) để hỗ trợ quá trình đào thải độc tố và ngăn ngừa mất nước.
- Theo dõi dung nạp: Bệnh nhân nên ghi chép lại phản ứng của cơ thể với các loại thực phẩm để xác định những gì phù hợp với tình trạng cụ thể của mình.
Bệnh viêm tụy cấp nên ăn gì để phục hồi sức khoẻ
Nên chọn thực phẩm phù hợp để hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng
Người bị viêm tụy cấp cần lựa chọn thực phẩm phù hợp để hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng. Dưới đây là những lựa chọn thực phẩm lành mạnh:
Protein chất lượng cao ít béo
Protein đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi mô, nhưng cần chọn những nguồn ít béo để không gây áp lực lên tụy:
- Ức gà, ức vịt (đã bỏ da)
- Cá trắng như cá chẽm, cá rô phi, cá tuyết
- Lòng trắng trứng
- Đậu phụ và các chế phẩm từ đậu nành ít béo
- Sữa chua Hy Lạp không béo hoặc sữa chua thường không đường
Carbohydrate phức hợp
Carbohydrate phức hợp cung cấp năng lượng ổn định mà không làm tăng đột biến đường huyết:
- Gạo trắng, gạo lứt (nếu dung nạp tốt)
- Khoai lang, khoai tây luộc
- Bánh mì nguyên cám
- Yến mạch nấu nhừ
- Bún, phở ăn với nước dùng trong
Rau củ quả dễ tiêu hóa
Rau củ quả cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ cần thiết:
- Rau củ đã nấu chín như cà rốt, bí đỏ, su su
- Rau chân vịt, cải thìa hấp mềm
- Súp lơ xanh và súp lơ trắng luộc
- Chuối chín, táo gọt vỏ, lê, dưa hấu
- Nước ép rau củ quả tươi (không đường)
Chất béo lành mạnh (hạn chế)
Một lượng nhỏ chất béo lành mạnh có thể được đưa vào chế độ ăn khi đã ổn định:
- Dầu ô liu dùng để trộn salad (không dùng để chiên, xào)
- Các loại hạt nghiền nhỏ như hạnh nhân, óc chó (số lượng nhỏ)
- Cá hồi chứa omega-3 (ăn với lượng vừa phải)
Thức uống phù hợp
Lựa chọn đồ uống cũng rất quan trọng:
- Nước lọc là lựa chọn tốt nhất
- Trà thảo mộc nhạt như trà hoa cúc, trà bạc hà
- Nước dừa tươi không đường
- Nước ép rau xanh pha loãng
Thực phẩm cần tránh khi bị viêm tụy cấp
Để hỗ trợ quá trình phục hồi và tránh tái phát, người bệnh viêm tụy cấp cần tuyệt đối tránh:
Thực phẩm giàu chất béo
Chất béo đòi hỏi tuyến tụy làm việc nhiều hơn để tiêu hóa:
- Các món chiên, rán, xào nhiều dầu mỡ
- Thịt mỡ, da động vật, nội tạng động vật
- Sữa nguyên kem, bơ, phô mai béo
- Nước sốt kem, mayonnaise, nước sốt béo
- Các loại bánh ngọt, bánh quy, bánh rán
Đồ uống cần kiêng
Một số đồ uống có thể kích thích tuyến tụy hoặc gây hại:
- Rượu, bia và tất cả đồ uống có cồn (ngay cả với lượng nhỏ)
- Cà phê đậm đặc và các đồ uống chứa caffeine cao
- Nước ngọt có ga, đồ uống thể thao có đường
- Sinh tố trái cây đặc, nước ép chứa nhiều đường
Thực phẩm chế biến công nghiệp
Thực phẩm chế biến thường chứa nhiều chất béo trans, muối và chất phụ gia:
- Thức ăn nhanh như hamburger, pizza, gà rán
- Xúc xích, lạp xưởng, thịt nguội, thịt hun khói
- Snack đóng gói như khoai tây chiên, bánh quy mặn
- Đồ hộp chứa nhiều dầu hoặc nước sốt béo
- Mì gói, súp đóng hộp có nhiều natri
Gia vị và thực phẩm kích thích
Một số gia vị có thể gây kích thích đường tiêu hóa:
- Ớt cay, tiêu, các loại gia vị cay nóng
- Hành, tỏi sống hoặc chưa nấu kỹ
- Thực phẩm chua như dưa muối, kim chi
- Thực phẩm có tính axit cao
Kết luận
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị và phục hồi cho người bị viêm tụy cấp. Việc hiểu rõ bệnh viêm tụy cấp nên ăn gì giúp người bệnh có thể xây dựng kế hoạch ăn uống phù hợp, giảm thiểu nguy cơ tái phát và biến chứng. Hãy nhớ rằng, mỗi cá nhân có thể đáp ứng khác nhau với các loại thực phẩm, vì vậy luôn tham khảo ý kiến từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi lớn nào trong chế độ ăn uống của bạn.
