Bị trào ngược dạ dày nên ăn gì là câu hỏi của hàng triệu người. Chế độ dinh dưỡng không chỉ giúp giảm thiểu triệu chứng khó chịu mà còn hỗ trợ quá trình phục hồi niêm mạc dạ dày và thực quản bị tổn thương. Hiểu loại thực phẩm nào nên bổ sung và cần tránh sẽ giúp người bệnh xây dựng kế hoạch ăn uống hợp lý, cải thiện sức khỏe tiêu hóa nhanh chóng
Những thực phẩm hỗ trợ điều trị trào ngược dạ dày
Bị trào ngược dạ dày nên ăn gì để hồi sức
Khi bị trào ngược dạ dày nên ăn gì là câu hỏi quan trọng mà nhiều bệnh nhân thường đặt ra. Câu trả lời nằm ở các nhóm thực phẩm có khả năng làm dịu niêm mạc dạ dày, giảm lượng axit và hỗ trợ tiêu hóa.
Thực phẩm giàu chất xơ
Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ trào ngược. Các loại thực phẩm giàu chất xơ giúp:
- Rau xanh lá đậm như rau chân vịt, cải xoăn và bông cải xanh không chỉ cung cấp vitamin mà còn giúp tăng cường nhu động ruột, giảm thời gian thức ăn lưu lại trong dạ dày
- Ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt và quinoa chứa carbohydrate phức hợp, tiêu hóa chậm và không gây tăng đột biến lượng đường trong máu, giúp giảm tiết axit dạ dày
- Các loại đậu và hạt như đậu lăng, hạt chia chứa nhiều protein thực vật và chất xơ hòa tan, hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột và tăng cường miễn dịch đường tiêu hóa
Nghiên cứu từ Hiệp hội Tiêu hóa Hoa Kỳ chỉ ra rằng chế độ ăn giàu chất xơ có thể giảm 20% nguy cơ mắc các triệu chứng GERD nặng. Người bệnh nên từ từ tăng lượng chất xơ trong khẩu phần ăn để tránh đầy hơi và khó tiêu trong giai đoạn đầu.
Thực phẩm trung hòa axit
Một số thực phẩm có khả năng giảm độ axit trong dạ dày, từ đó làm giảm cảm giác nóng rát và khó chịu:
- Sữa chua probiotics không đường giúp bổ sung vi khuẩn có lợi, cân bằng hệ vi sinh đường ruột và tăng cường khả năng miễn dịch niêm mạc dạ dày
- Gừng tươi với thành phần gingerol có tính kháng viêm mạnh, làm dịu niêm mạc dạ dày bị kích ứng và tăng cường khả năng tiêu hóa
- Nghệ chứa curcumin, một chất chống viêm tự nhiên, giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tình trạng viêm loét và tổn thương do axit
- Chuối chín chứa kali và pectin, có khả năng trung hòa axit dạ dày và tạo lớp bảo vệ niêm mạc thực quản
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng vào năm 2024 cho thấy việc tiêu thụ 1 cốc sữa chua probiotics mỗi ngày có thể giảm 30% tần suất xuất hiện các triệu chứng trào ngược dạ dày sau 8 tuần.
Thực phẩm dễ tiêu hóa
Việc lựa chọn các thực phẩm dễ tiêu hóa sẽ giảm áp lực lên hệ tiêu hóa và hạn chế sản xuất axit dư thừa:
- Thịt nạc như gà không da, cá hồi và cá tuyết chứa protein chất lượng cao nhưng ít chất béo bão hòa, giúp giảm thời gian tiêu hóa và nguy cơ trào ngược
- Trứng luộc hoặc hấp cung cấp protein dễ hấp thu mà không gây tăng tiết axit dạ dày như các phương pháp chế biến có nhiều dầu mỡ
- Khoai lang, khoai tây luộc chứa tinh bột phức hợp, giàu chất xơ và dễ tiêu hóa, giúp ổn định đường huyết và giảm áp lực lên dạ dày
- Cháo, súp nhẹ không chỉ dễ tiêu hóa mà còn giúp bổ sung nước, làm loãng axit dạ dày và tạo cảm giác no lâu
Chuyên gia dinh dưỡng từ Bệnh viện Cleveland khuyến nghị người bị GERD nên chọn các phương pháp chế biến như hấp, luộc hoặc nướng không dầu thay vì chiên, rán để giảm lượng chất béo và thời gian tiêu hóa.
Thực phẩm cần hạn chế khi bị trào ngược dạ dày
Bị trào ngược dạ dày nên ăn gì và không nên ăn gì
Bên cạnh việc bổ sung các thực phẩm có lợi, người bị GERD cần tránh những thực phẩm có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng.
Thực phẩm giàu chất béo
Chất béo làm chậm quá trình tiêu hóa và tăng áp lực lên cơ thắt thực quản dưới (LES), tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược:
- Thức ăn nhanh như hamburger, pizza và gà rán chứa lượng lớn chất béo trans và chất béo bão hòa, làm tăng thời gian lưu thức ăn trong dạ dày
- Thịt mỡ, thịt chế biến như xúc xích, thịt xông khói chứa nhiều chất béo khó tiêu hóa, kích thích sản xuất axit dạ dày
- Các loại sốt béo, kem và bơ làm tăng lượng calories và chất béo, gây đầy bụng và tạo áp lực lên LES
Một phân tích tổng hợp từ 12 nghiên cứu lâm sàng công bố trên Tạp chí Tiêu hóa Châu Âu cho thấy việc giảm 30% lượng chất béo trong chế độ ăn có thể cải thiện triệu chứng GERD ở 70% bệnh nhân.
Thực phẩm có tính axit cao
Các thực phẩm có tính axit tự nhiên có thể kích thích niêm mạc thực quản và làm tăng cảm giác nóng rát:
- Trái cây họ cam quýt như chanh, cam, bưởi chứa axit citric, có thể làm tổn thương niêm mạc thực quản đã bị viêm
- Cà chua và các sản phẩm từ cà chua như nước sốt, súp và nước ép chứa nhiều axit, dễ gây kích ứng niêm mạc dạ dày
- Đồ uống có gas như nước ngọt, soda không chỉ chứa axit phosphoric mà còn gây căng bụng, tăng áp lực lên LES
- Giấm, nước tương và các loại nước chấm lên men có độ pH thấp, làm tăng độ axit trong dạ dày
Các bác sĩ tiêu hóa khuyến cáo rằng người bị GERD nên theo dõi phản ứng cơ thể với từng loại thực phẩm, vì mỗi người có thể nhạy cảm với các loại thực phẩm khác nhau.
Chất kích thích và gia vị cay nóng
Nhiều chất kích thích và gia vị làm giãn cơ thắt thực quản dưới, tạo điều kiện thuận lợi cho axit dạ dày trào ngược:
- Caffeine trong cà phê, trà đặc và sô-cô-la không chỉ kích thích sản xuất axit mà còn làm giảm áp lực của LES
- Rượu bia làm giãn LES và kích thích tiết axit dạ dày, gây ra hiệu ứng kép làm tăng nguy cơ trào ngược
- Gia vị cay như ớt, tiêu, hạt tiêu đen chứa capsaicin, kích thích niêm mạc dạ dày và làm tăng tiết axit
- Tỏi, hành tây dù có nhiều lợi ích sức khỏe nhưng có thể gây trào ngược ở người mẫn cảm
Nghiên cứu từ Đại học Stanford cho thấy việc loại bỏ caffeine khỏi chế độ ăn có thể giảm 65% triệu chứng ợ nóng ở người bị GERD mãn tính. Tương tự, giảm tiêu thụ rượu bia có thể cải thiện triệu chứng ở 80% bệnh nhân.
Lời khuyên về chế độ ăn uống cho người bị trào ngược dạ dày
Lời khuyên cho người bệnh trào ngược dạ dày
Ngoài việc lựa chọn thực phẩm phù hợp, cách thức ăn uống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý GERD.
Điều chỉnh phương thức ăn uống
Thay đổi thói quen ăn uống có thể mang lại hiệu quả đáng kể trong việc kiểm soát triệu chứng:
- Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 bữa nhỏ thay vì 3 bữa lớn, giúp giảm áp lực lên dạ dày và LES
- Ăn chậm và nhai kỹ giúp thức ăn được tiêu hóa tốt hơn, giảm nguy cơ đầy hơi và trào ngược
- Duy trì tư thế thẳng đứng khi ăn và ít nhất 30 phút sau khi ăn để tận dụng trọng lực giữ thức ăn trong dạ dày
- Tránh ăn trong vòng 2-3 giờ trước khi đi ngủ để dạ dày có thời gian làm trống trước khi nằm xuống
Nghiên cứu từ Khoa Tiêu hóa, Đại học Y khoa Johns Hopkins cho thấy việc chia nhỏ bữa ăn và tránh ăn trước khi ngủ có thể giảm 50% số đêm bị trào ngược.
Thay đổi lối sống hỗ trợ điều trị
Ngoài chế độ ăn uống, một số thay đổi trong lối sống cũng giúp cải thiện tình trạng trào ngược:
- Duy trì cân nặng hợp lý, vì thừa cân béo phì làm tăng áp lực lên dạ dày và cơ thắt thực quản
- Nâng cao đầu giường 15-20cm khi ngủ để tận dụng trọng lực ngăn axit trào ngược lên thực quản
- Giảm stress thông qua các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền hoặc hít thở sâu, vì stress làm tăng tiết axit dạ dày
- Tránh mặc quần áo quá chật, đặc biệt là quanh vùng bụng, để giảm áp lực lên dạ dày
Theo Hiệp hội Dạ dày Ruột Mỹ, giảm 10% trọng lượng cơ thể ở người thừa cân có thể cải thiện triệu chứng GERD lên đến 40%.
Kết luận
Khi bị trào ngược dạ dày nên ăn gì là câu hỏi không có câu trả lời duy nhất cho mọi bệnh nhân. Việc xây dựng chế độ ăn uống phù hợp đòi hỏi sự kiên nhẫn và quan sát phản ứng của cơ thể đối với từng loại thực phẩm. Bằng cách ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, dễ tiêu hóa và có khả năng trung hòa axit, đồng thời tránh các chất kích thích và thực phẩm có tính axit cao, người bệnh có thể kiểm soát hiệu quả các triệu chứng GERD. Kết hợp với thay đổi lối sống và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế, chế độ ăn uống hợp lý sẽ là công cụ đắc lực giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bị trào ngược dạ dày.
