Ngộ độc thực phẩm là một trải nghiệm không ai mong muốn, tình trạng này khiến cơ thể người bệnh trở nên rất mệt mỏi, mất sức và vô cùng khó chịu. Vậy nên ăn gì để người bệnh phục hồi nhanh chóng? Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về chế độ ăn uống sau ngộ độc, giúp bạn nhanh chóng vượt qua giai đoạn này.
Ngộ độc thực phẩm là gì?
Tìm hiểu về ngộ độc thực phẩm
Ngộ độc thực phẩm xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với thực phẩm nhiễm khuẩn hoặc độc tố. Theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm có khoảng 600 triệu ca ngộ độc thực phẩm trên toàn cầu, với 420.000 trường hợp tử vong. Nguyên nhân phổ biến gây ngộ độc thực phẩm bao gồm vi khuẩn (Salmonella, E. coli, Listeria), virus (Norovirus), ký sinh trùng và độc tố tự nhiên. Các yếu tố thúc đẩy ngộ độc thực phẩm thường là:
- Bảo quản thực phẩm không đúng nhiệt độ
- Chế biến không đảm bảo vệ sinh
- Thực phẩm hết hạn sử dụng
- Nhiễm chéo giữa thực phẩm sống và chín
Triệu chứng thường gặp bao gồm buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng, sốt và mệt mỏi. Tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh, các triệu chứng có thể xuất hiện từ 30 phút đến 48 giờ sau khi ăn thực phẩm nhiễm bẩn và kéo dài từ vài giờ đến vài ngày.
Dấu hiệu nhận biết khi bị ngộ độc thực phẩm
Mặc dù nhiều trường hợp ngộ độc thực phẩm có thể tự khỏi tại nhà, nhưng bên cạnh đó có một số dấu hiệu cảnh báo đòi hỏi sự can thiệp y tế ngay lập tức, bao gồm:
- Tiêu chảy kéo dài trên 3 ngày không cải thiện
- Sốt cao trên 38.5°C
- Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng (khô miệng, ít đi tiểu, chóng mặt)
- Máu trong phân hoặc nôn mửa
- Đau bụng dữ dội không giảm
- Khó nuốt, nói hoặc thở
Người cao tuổi, trẻ em, phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch suy giảm cần đặc biệt chú ý khi có các triệu chứng ngộ độc thực phẩm, vì nhóm này dễ gặp biến chứng nghiêm trọng hơn.
Nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng sau ngộ độc
Các nguyên tắc dinh dưỡng cần thiết cho người bị ngộ độc thực phẩm
Để quá trình phục hồi diễn ra nhanh chóng, người bệnh cần có chế độ nghỉ ngơi và ăn uống hợp lý. Sau đây là những điều cần làm giúp hệ tiêu hoá ổn định trở lại.
Bù nước và điện giải
Ưu tiên hàng đầu khi bị ngộ độc thực phẩm là bù nước. Nghiên cứu từ Đại học Y Johns Hopkins chỉ ra rằng tiêu chảy và nôn mửa có thể khiến cơ thể mất đến 5-10 lít nước mỗi ngày trong trường hợp nghiêm trọng.
Các lựa chọn tốt nhất để bù nước bao gồm:
- Nước điện giải y tế (Oresol) – cân bằng hoàn hảo các chất điện giải
- Nước lọc kết hợp với một chút muối và đường
- Nước dừa tươi – giàu kali và các khoáng chất thiết yếu
- Nước súp trong, không béo
Tránh đồ uống có caffeine, cồn và nước ngọt có ga vì chúng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mất nước.
Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa
Khi hệ tiêu hóa bị tổn thương, việc chọn thực phẩm dễ tiêu là vô cùng quan trọng. Chế độ BRAT (chuối, gạo, táo, bánh mì nướng) được nhiều bác sĩ khuyến nghị:
- Không gây căng thẳng cho dạ dày
- Dễ tiêu hóa và hấp thụ
- Cung cấp năng lượng cơ bản
- Giúp làm đặc phân trong trường hợp tiêu chảy
Chia nhỏ bữa ăn
Thay vì ăn ba bữa lớn, hãy chia thành 5-6 bữa nhỏ trong ngày. Chiến lược này:
- Giảm áp lực lên hệ tiêu hóa đang yếu
- Duy trì mức đường huyết ổn định
- Cung cấp năng lượng đều đặn cho quá trình hồi phục
- Giảm cảm giác buồn nôn và khó chịu
Theo dõi phản ứng của cơ thể sau mỗi bữa để điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp.
Ăn chậm và nhai kỹ
Ăn chậm và nhai kỹ không chỉ giúp tiêu hóa tốt hơn mà còn giảm thiểu áp lực lên dạ dày:
- Nhai mỗi miếng ít nhất 20-30 lần
- Đặt đũa xuống giữa các lần gắp thức ăn
- Lắng nghe cơ thể và dừng khi cảm thấy đã no 70%
Các thực phẩm nên ăn khi ngộ độc thực phẩm
Các thực phẩm tốt cho hệ tiêu hoá khi bị ngộ độc thực phẩm
Khi bị ngộ độc thực phẩm nên ăn gì là câu hỏi then chốt để phục hồi nhanh chóng. Dưới đây là những lựa chọn tối ưu:
- Nhóm thực phẩm nhạt, dễ tiêu
– Cháo trắng/cháo yến mạch: Cung cấp carbohydrate dễ tiêu, giữ ẩm và không kích thích dạ dày. Thêm một chút muối để bổ sung natri đã mất qua tiêu chảy.
– Bánh mì nướng: Nguồn cung cấp carbohydrate đơn giản, không gây căng thẳng cho dạ dày. Tránh thêm bơ hoặc mứt trong giai đoạn đầu.
– Khoai tây luộc/nghiền: Giàu kali, dễ tiêu hóa và có thể thay thế lượng kali bị mất. Nghiên cứu từ Đại học Harvard xác nhận khoai tây luộc là một trong những thực phẩm dễ tiêu nhất.
- Sữa chua và probiotics
– Sữa chua không đường chứa lợi khuẩn giúp khôi phục hệ vi sinh đường ruột bị tổn thương sau ngộ độc. Theo Journal of Clinical Gastroenterology, probiotics có thể rút ngắn thời gian tiêu chảy trung bình 25 giờ.
Lưu ý: Chỉ nên bổ sung sữa chua sau khi các triệu chứng nặng đã giảm bớt, thường sau 24-48 giờ kể từ khi bắt đầu triệu chứng.
- Trái cây phù hợp
– Chuối: Giàu kali, dễ tiêu hóa và chứa pectin giúp làm đặc phân. Một quả chuối trung bình cung cấp khoảng 422mg kali, bù đắp lượng kali mất đi qua tiêu chảy.
– Táo (nấu chín hoặc nghiền): Chứa pectin giúp kiểm soát tiêu chảy và có tính chất sát trùng nhẹ. Tránh ăn táo sống trong giai đoạn đầu.
- Trà thảo dược
– Trà gừng: Chứa gingerol và shogaol có đặc tính chống buồn nôn và kháng viêm. Nghiên cứu cho thấy gừng hiệu quả trong việc giảm buồn nôn và nôn.
– Trà bạc hà: Làm dịu cơn co thắt dạ dày và giảm đau bụng. Menthol trong bạc hà có tác dụng thư giãn cơ trơn đường tiêu hóa.
– Trà cúc: Giúp giảm viêm và thư giãn cơ bắp đường tiêu hóa, giảm chuột rút và đau bụng.
Thực phẩm cần tránh khi bị ngộ độc thực phẩm
Các thực phẩm không nên ăn, uống khi bị ngộ độc thực phẩm
Để quá trình hồi phục diễn ra suôn sẻ, tránh xa những thực phẩm sau:
- Thực phẩm giàu đạm và chất béo: Thịt đỏ, trứng, các loại hải sản béo và thực phẩm chiên rán làm tăng gánh nặng tiêu hóa và có thể kéo dài thời gian phục hồi.
- Thực phẩm cay nóng và nhiều gia vị: Ớt, tiêu, tỏi và các gia vị mạnh kích thích niêm mạc dạ dày đang bị viêm, làm trầm trọng thêm các triệu chứng.
- Đồ uống có cồn và caffeine: Gây mất nước và kích thích dạ dày, làm chậm quá trình hồi phục. Một nghiên cứu từ Viện Tiêu hóa Quốc gia Hoa Kỳ chỉ ra rằng caffeine có thể tăng nhu động ruột, làm nặng thêm tiêu chảy.
- Sữa và sản phẩm từ sữa: Nhiều người tạm thời không dung nạp lactose sau ngộ độc thực phẩm. Enzyme lactase có thể bị giảm tạm thời, gây khó tiêu hóa lactose.
- Thực phẩm chế biến và đóng hộp: Chứa nhiều chất bảo quản, muối và phụ gia có thể kích thích dạ dày và đường ruột đang nhạy cảm.
Kết luận
Khi bị ngộ độc thực phẩm, việc lựa chọn đúng thực phẩm là yếu tố quan trọng quyết định tốc độ hồi phục. Tập trung vào bù nước, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu như cháo, bánh mì nướng, khoai tây luộc, và bổ sung dần probiotics. Đồng thời, tránh xa thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ và đồ uống có cồn, caffeine để không làm nặng thêm tình trạng. Với chế độ ăn uống phù hợp kết hợp nghỉ ngơi đầy đủ, đa số trường hợp ngộ độc thực phẩm sẽ hồi phục hoàn toàn trong vòng 2-7 ngày.
